Ասկերան

Ասկերանի շրջանը զբաղեցնում է 1222 քկմ տարածք: Ասկերան անվան առաջացման երեք վարկած կա: Համաձայն առաջինի Ասկերանը պարսկական բառ է և առաջացել է աս (սուրբ) և կարան (քար) բառերից: Համաձայն երկրորդի Ասկերան՝ զորանոց, պաշտպանական կառույց: Համաձայն երրորդի Ասկերան՝ այստեղ հարմար ձոր է ապրելու համար, իսկ ըստ թուրքերի առաջացել է ասկյար բառից, որը նշանակում է զինվոր: Ասկերանին անդրադարձել են ոչ միայն հայ այլ նաև ռուս, գերմանացի, թուրք և այլ պատմիչներ: 18-րդ դարի կառույց է: Ասկերանը գտնվում է Ստեփանակերտից հարավ-Արևելք 14 կմ հեռավորության վրա: Կառուցվել է պարսկական խաների կողմից (Փանա Խաեփանի ժամանակաշրջանի կառույց է): Կառուցմանը հիմնականում հայեր են մասնակցել, քանի որ պարսիկները իրենց չէին կարող թույլ տալ կառուցել նմանատիպ կառույցներ: Ըստ բնակիչների վկայության կրաշաղախին ավելացված է եղել նաև ձվի դեղնուց, որպեսզի կառույցը ավելի ամուր լինի: Ասկերանի ամրոցը կոչվում է նաև Մայրաբերդ: 1988թ.-ի Արցախյան շարժումը սկսվել է հենց Ասկերանից և ներկայումս շրջվարջակազմի շենքի դիմացի հրապարակը կոչվում է <<Փետրվարի 22>> հրապարակ:
Ասկերանի ամրոցի արևելյան հատվածում գտնվում է Քյաթուկի գյուղը (Վարանդայի մելիքություն), որտեղ ներկայիս դրությամբ ապրում է ընդամենը երեք մարդ: Իսկ արևմտյան հատվածում Ղլիժբաղի գյուղը (Խաչենի մելիքություն): Ասկերանի բերդը կարևորվել է նաև Արցախյան պատերազմի ժամանակ: Այստեղ է տեղակայված եղել նաև պաշտպանական շտաբը (Վիտալի Բալասանյան): 2013թ հունվարի դրությամբ շրջանի բնակչության թվաքանակը կազմել է 18030 մարդ: Ասկերանի բերդը կարևորվել է 18րդ դարի տեղի ունեցած ռուս-պարսկական պատերազմի՝ Շուշիի պաշտպանության ժամանակ: Ասկերանով է հոսում Կարկառ գետը: Շրջկենտրոնի բնակչությունը` 2276 մարդ: Ասկերանում է գտնվում շրջվարջակազմի շենքը, քաղաքապետարանը, հիվանդանոց, եկեղեցի, դպրոց, Արցախ-Ալկո ընկերությունը, Վարանդան, Մեծ Նան սրբավայրը:Քաղաքապետ՝ Ալյոշա Գաբրիելյան: 42 համայնք(45 բնակավայրով): Մահացության թիվը ավելի բարձր է քան ծնելիությունը: Սբ.Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին կառուցվել է 2000 թվականին, բարերար Բեգլարյան Բարսեղի կողմից:
<<Կյանքս `հայրենիքիս, հոգիս`Աստծուն, պատիվն` ինձ>> այս տողերին կարելի է հանդիպել Ասկերանի զոհված ազատամարտիկների հուշահամալիրում:
Ասկերանի զոհված ազատամարտիկների նկարները: (Առաջին զոհ Էդմոն Բարսեղյան) Էդմոն Բարսեղյանի անվան միջնակարգ դպրոց: 2009թ.-ին դպրոցը վերակառուցել են: